طبق مطالعه پنگ جیانگ، دانشمند علوم اعصاب دانشگاه راتگرز و همکارانش که در مجله Nature Neuroscience منتشر شده است، یک جهش ژنی نادر شناسایی شده است که به نظر میرسد سلولهای ایمنی مغز را از آسیبهایی که معمولاً توسط این بیماری ایجاد میشوند، محافظت میکند.
جیانگ گفت: “ما معتقدیم که این یک پیشرفت بزرگ در این زمینه است و به جای بررسی جهشهایی که خطر را افزایش میدهند، ما در جستجوی جهشهایی هستیم که میتوانند انعطافپذیری ایجاد کنند.این کار نشاندهندهی تغییر در تحقیقات بیماری آلزایمر است. دانشمندان به جای تمرکز صرف بر حذف پروتئینهای سمی، ممکن است بتوانند سیستم دفاعی خود مغز را تقویت کنند تا آن را برای مدت طولانیتری مقاوم و سالم نگه دارند. ما در تلاشیم تا از طبیعت بیاموزیم که چگونه یک جهش طبیعی را برای اهداف درمانی مهار کنیم.”
افراد مبتلا به سندرم داون که سه نسخه از کروموزوم ۲۱ را حمل میکنند، تقریباً به طور جهانی به دلیل تجمع سریع پروتئینهای سمی در مغز، به بیماری آلزایمر زودرس مبتلا میشوند. با این حال، زیرمجموعه کوچکی از افراد مبتلا به سندرم داون انعطافپذیری قابل توجهی نشان میدهند – آنها با وجود داشتن همان تجمع پاتولوژیک، هرگز دچار زوال عقل نمیشوند.
این مشاهده، تیم راتگرز را بر آن داشت تا اثرات بیولوژیکی یک جهش نادر، CSF2RB A455D، که در سلولهای ایمنی تعداد کمی از افراد مبتلا به سندرم داون شناسایی شده است را بررسی کنند. تحقیقات آنها عملکردهای ناشناخته قبلی این جهش را آشکار میکند و بینشهای جدیدی در مورد مکانیسمهایی که ممکن است بر خطر تخریب عصبی تأثیر بگذارند، ارائه میدهد.
آنها بر روی میکروگلیاها، سلولهای ایمنی مغز که از نورونها محافظت میکنند، تمرکز کردند. محققان با استفاده از فناوری سلولهای بنیادی، میکروگلیاهای انسانی دارای جهش را ایجاد کردند و آنها را در مغز موشها قرار دادند تا یک مدل مغز موش کایمریک ایجاد کنند و به آنها اجازه دهند نحوه عملکرد این سلولهای انسانی را در یک محیط مغز زنده مشاهده کنند. سپس این موشها در معرض پروتئینهای مرتبط با آلزایمر قرار گرفتند. نتایج محققان را شگفتزده کرد. میکروگلیاهای دارای جهش جوان ماندند و از التهاب طولانیمدت که معمولاً به سلولهای مغزی آسیب میرساند، جلوگیری کردند. این سلولها در پاکسازی پروتئینهای مضر و محافظت از نورونهای مجاور بهتر عمل کردند.
وقتی محققان میکروگلیاهای جهشیافته و جهشنیافته را در محیطهای مغزی حاوی پروتئینهای مرتبط با آلزایمر در کنار هم قرار دادند، میکروگلیاهای جهشیافته به آرامی کنترل را به دست گرفتند.
میکروگلیاهای جهشنیافته با گذشت زمان ضعیفتر شدند، در حالی که میکروگلیاهای جهشیافته قوی ماندند و به طور مؤثر سیستم ایمنی مغز را تقویت کردند. این اثر نه تنها در سلولهای افراد مبتلا به سندرم داون، بلکه در سلولهای جمعیت عمومی نیز مشاهده شد.
دانشمندان گفتند که این کشف، دری را به سوی استراتژیهای درمانی جدید میگشاید. یکی از رویکردها شامل پیوند میکروگلیاهای مهندسیشده با جهش محافظ به مغز بیماران است.
روش دیگر میتواند شامل استفاده از ژندرمانی برای وارد کردن مستقیم جهش به میکروگلیاهای موجود باشد که بهطور بالقوه توانایی آنها را برای دفاع در برابر آسیب آلزایمر بازیابی میکند
More information: Mengmeng Jin et al, A myeloid trisomy 21-associated gene variant is protective from Alzheimer’s disease, Nature Neuroscience (2025). DOI: 10.1038/s41593-025-02117-8
